Manuel Gondra

Manuel Gondra
Presidente de Paraguái
Vida
Nacimientu	Buenos Aires, 1 de xineru de 1872[1]
Nacionalidá	Paraguái
Muerte	Asunción, 8 de marzu de 1927[1] (55 años)
Estudios
Llingües falaes	castellanu[1]
Oficiu	periodista, diplomáticu, políticu, escritor
Creencies
Partíu políticu	Partido Liberal Radical Auténtico (es)

Manuel Gondra Pereira (1 de xineru de 1872, Buenos Aires – 8 de marzu de 1927, Asunción)^[2] foi un políticu paraguayu. Foi presidente de Paraguái ente'l 25 de payares de 1910 y el l 17 de xineru de 1911; y ente'l 15 d'agostu de 1920 y el 29 d'ochobre de 1921.

Manuel Gondra Pereira foi una figura de gran importancia política na hestoria de Paraguái y que dexó'l so calquier nel campu de les rellaciones internacionales. Filólogu, llingüista, historiador y ensayista, integra la xeneración conocida como los "novecentistas". Prestixosu intelectual y maestru de mocedaes, militó na corriente radical del Partíu Lliberal y foi dos veces Presidente de la República de Paraguái.

Esisten versiones de que nacería en Ypané (pueblu natal de la so madre) o entá a bordu d'un barcu, la mayoría de los autores dan por fechu que Manuel Gondra nació en Villeta el 1 de xineru de 1871, fíu del arxentín Manuel Gondra Alcorta y de la paraguaya Josefa Natividá Pereira. Otres fontes citen el so llugar de nacencia la ciudá de Buenos Aires, capital de la República Arxentina, emigrando la so familia al Paraguái ya instalándose en Villeta.

La so familia vivió en Villeta, onde Gondra realizó les sos primeres lletres pa depués treslladase a Asunción onde cursó los sos estudios secundarios nel Colexu Nacional de la Capital. Dende bien nuevu enseñaba gramática, lliteratura y xeografía nes mesmes aules que-y tuvieron como alumnu pupilu. La so ilustración yera peramplia y prodixosa la so memoria. D'ella podía estrayer, como de ficheru bien entamáu, la cita oportuna pa sofitu de cualesquier plantego.

Manuel Gondra foi unu de los fundadores d'El Tiempu, diariu onde escribía col grupu de Blas Garay, Manuel Domínguez, Fulgencio R. Moreno y Emeterio González. Collaboró tamién en La Democracia, La Selmana, L'Independiente, La Prensa y El Diariu. Destacóse como'l lliteratu más brillosu y autorizáu de Paraguái de la so dómina. La producción de Gondra foi de gran valor. Dende empiezos del sieglu hasta la hora de la so muerte, Gondra foi xefe y mentor de "El Lliberal", mediu que lu llevaría a la presidencia de la República dos veces.

Dende agostu de 1905 hasta xunetu de 1908 foi unviáu estraordinariu y plenipotenciario ante'l Gobiernu de Brasil. Al so regresu de Rio de Janeiro integró la Lliga de la Mocedá Independiente nes files lliberales y n'ochobre de 1908 foi nomáu ministru de Rellaciones Esteriores. Un añu y mediu dempués, el 14 de mayu de 1910, foi proclamáu candidatu a la presidencia. Ganó y asumió'l 25 de payares de 1910, pero a pesar de los esfuercios de Gondra, hubo dellos conatos de revolución. El 17 de xineru de 1911 Gondra arrenunció al cargo ante'l Congresu.

Foi tamién Ministru Plenipotenciario en Washington. El 15 d'agostu de 1920 asumió per segunda vegada la presidencia, y foi responsable d'establecer los primeros contactos pa traer al Paraguái a los colonos menonites. Manuel Gondra foi unu de los principales defensores de la diversidá ya igualdá, Derechos Humanos y apertura de Paraguái a pueblos estranxeros militando viviegamente en contra la discriminación de too tipu. Los sos dos misiones ante'l gobiernu de Brasil conquistáron-y el respetu y l'estima del Barón de Rio Branco (fíu del Vizconde), y al poco tiempu d'asumir el so segundu mandatu, empezó a demostrar la so disconformidá cola dependencia de Paraguái respeuto de l'Arxentina, impulsando con fuercia la rotura d'esa condición. Tamién Eusebio Ayala defendió un meyor aprovechamientu de Puerto Esperanza, nes márxenes del ríu Paraguái en Mato Grosso y la construcción d'una vía ferrial xuniendo l'actual Foz de Iguazú a Asunción. A Gondra débese l'entamu d'esa visión xeopolítica de salida al Este y de mayor acercamientu al Brasil pa salir de la hiperdependencia de l'Arxentina.

Representando al Paraguái na V Conferencia Panamericana, realizada en Santiago de Chile l'añu 1924, algamó resonante ésitu internacional cola llamada "Convención Gondra", aprobada por unanimidá ensin una sola enmienda. Al proponer ellí l'arbitraxe obligatoriu ente les naciones americanes como preséu xurídicu pa esaniciar del continente los peligros d'una guerra, emitió conceutos tan formosos como ésti: "Nun conflictu ente Estaos puede'l débil ser xustu; puede selo'l fuerte. Pero la inxusticia del unu ta llindada pola so propia impotencia, al pasu que la del otru puede pretender llegar onde llegue la so fuercia. Por eso, nun pudiendo faer que'l xustu sía siempres fuerte, empeñemos porque'l fuerte sía siempres xustu".

Don Manuel Gondra vivió y morrió probe. Yera conocíu por dir al Palaciu de los Lopez, sede del gobiernu, a cuerpu en cuenta de usar el carruaxe presidencial. Nun amar la política nin los afalagos del poder. Siempres que podía sustraese a la función pública recoyer na clarixa fecunda de la so biblioteca pa lleer y meditar. La so vida austera tuvo dedicada a la cultura, a la idea, al bien públicu y a los altos ideales de xusticia y llibertá. La so biblioteca particular foi una de les más pervalibles de Paraguái y dempués del so fallecimientu foi adquirida pola Universidá d'Austin, nel Estáu de Texas (*).

Arrodiáu del respetu de los sos conciudadanos de tolos credos políticos, finó n'Asunción el 8 de marzu de 1927. En cumplimientu de la so postrera voluntá, los sos restos reposen a cielu abiertu, nos soleyeros campos de Ypané.

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
2. ↑ ABC Color (25 d'abril de 2011). «biblioteques-249160.html Biografía de Manuel Gondra yá arriquez les biblioteques». Consultáu'l 18 de xunetu de 2017.